Chuỗi cung ứng còn bị ảnh hưởng từ sự xung đột giữa phương Tây và các nước như Nga và Trung Quốc. Xung đột ở Ukraine đã bộc lộ châu Âu phụ thuộc nặng nề như thế nào vào nguồn năng lượng nhập khẩu từ Nga. Từ giữa tháng 6, cửa hàng McDonald’s đầu tiên ở Moscow (khai trương từ năm 1990) mở cửa trở lại nhưng lại dưới quyền sở hữu mới, hoàn toàn thuộc về người Nga. Chiếc bánh kẹp nổi tiếng Big Macs không còn trên thực đơn.

Trong khi đó dấu ấn của Trung Quốc trên bản đồ thương mại quốc tế còn lớn gấp 7 lần Nga. Thế giới phụ thuộc vào Trung Quốc trên hầu như tất cả các mặt hàng, từ đồ dùng hàng ngày cho đến các hoạt chất sử dụng trong ngành dược phẩm và lithium sử dụng trong những viên pin.

Doanh nghiệp vội vã đổi chiến lược

Một chỉ báo cho thấy các công ty đang thay đổi mục tiêu từ tính hiệu quả sang tính bền vững là lượng hàng tồn kho. Nhiều doanh nghiệp đang chuyển sang chiến lược "nguồn cung kép" (dual sourcing) và ký những hợp đồng dài hạn hơn. Xu hướng đầu tư đa quốc gia đã bị đảo ngược hoàn toàn: 69% tổng vốn đầu tư trên toàn cầu là các công ty con tái đầu tư ngay tại nước sở tại chứ không phải là công ty mẹ đầu tư vốn ra nước ngoài. Thực trạng này giống như những năm 1930, khi các công ty đa quốc gia đáp lại chủ nghĩa dân tộc bằng cách để các chi nhánh ở nước ngoài "tự cung tự cấp".

Được hậu thuẫn bởi chính phủ các nước từ châu Âu đến Ấn Độ, các ngành phải chịu nhiều áp lực nhất đang bắt đầu vẽ lại mô hình kinh doanh của mình. Ngành ô tô sao chép Tesla của Elon Musk, chuyển sang mô hình tích hợp theo chiều dọc, tức kiểm soát mọi khâu từ khai thác nickel đến thiết kế chip để có thể hoàn toàn kiểm soát chuỗi cung ứng. Để đáp ứng yêu cầu của những khách hàng như Apple, các công ty lắp ráp đồ điện tử ở đảo Đài Loan đã giảm tỷ trọng tài sản ở Trung Quốc từ mức 50% của năm 2017 xuống còn 35%.

Trong lĩnh vực năng lượng, phương Tây đang tìm kiếm những nguồn cung dài hạn từ các nước đồng minh thay vì phụ thuộc vào các thị trường giao ngay vốn bị thống trị bởi các đối thủ. Ngoài ra năng lượng tái tạo cũng khiến thị trường năng lượng mang tính cục bộ nhiều hơn so với giai đoạn trước.

Điều nguy hiểm ở đây là việc theo đuổi sự an toàn có thể kéo theo chủ nghĩa bảo hộ và chính sách trợ cấp ngành. Trong ngắn hạn, điều này khiến thị trường biến động và phân mảnh mạnh hơn nữa, cuối cùng dẫn đến giá cả càng bị đẩy lên cao. Còn về dài hạn, điều này gây ra những hệ lụy khủng khiếp khi chi phí vận hành cũng như chi phí tài chính của các doanh nghiệp bị đội lên nhiều lần.

Các chính phủ và doanh nghiệp cần phải nhớ rằng đa dạng hóa chứ không phải co cụm ở quê nhà sẽ mang lại sức mạnh. Còn với tư cách là 1 người tiêu dùng các sản phẩm và cả những ý tưởng đặc sệt tính toàn cầu hóa, hay nói cách khác là 1 công dân toàn cầu, hãy hi vọng rằng toàn cầu hóa phiên bản mới sẽ có mức độ cởi mở ở cấp cao nhất. Cân bằng giữa tính hiệu quả và tính an toàn là 1 mục tiêu hợp lý, nhưng chủ nghĩa bảo hộ và trợ cấp ngành, tự cung tự cấp lại là điều tồi tệ mà thế giới nên tránh.